Haber7 /Ekonomi
'Yeni müjde'yi Fatih Sondaj gemisinde incelemelerde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan duyurdu. Erdoğan, 85 milyar metreküp yeni rezerv keşfedildiğini açıkladı.
21 Ağustos'ta Sakarya Gaz Sahası'nda (Tuna-1) 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi bulunduğu açıklanmıştı. Son keşifle birlikte toplam rezerv 405 milyar metreküpe yükseldi.
Erdoğan'ın açıklaması sonrası konunun uzmanları, bulunan doğalgaz rezervlerinin Türkiye'nin kaç yıllık ihtiyacını karşılayacağı, çıkarmak için ne kadar zaman gerektiği ve tüketiciye yansımasının ne kadar olacağı gibi soruları Haber7'ye yorumladı.
"FİNANSAL KIRILGANLIĞI AZALTACAK"
SETA Ekonomi Araştırmacısı Doç Dr. Mevlüt Tatlıyer:
"Bir ülkenin güçlü olabilmesi için enerji güvenliğini sağlaması gerekir. Enerji güvenliğinin iki boyutu vardır; birincisi maliyet kısmı ikincisi de tedarik güvencesi kısmı. Maliyet kısmında eğer enerjiyi siz üretmiyorsanız milyarlarca dolar ödeyerek satın almak durumunda kalırsınız. Aynı zamanda döviz ihtiyacınız ortaya çıkar. Finansal anlamda kırılgan olursunuz.
"TÜRKİYE'NİN ELİ MASADA DAHA GÜÇLÜ OLACAK"
Diğer taraftan da tedarik güvencesi kısmı var. Normal zamanlarda komşularınızdan enerjiyi tedarik edebilirsiniz ama anormal dönemlerde her ülke kendi başının çaresine bakmak isteyecektir. Bu tarz durumlarda siz enerjiyi diğer ülkelerden tedarik edemiyor duruma gelebilirsiniz. Bu iki boyutta bir ülke güçlü kalmak istiyorsa elini rahatlatmak zorunda. Elden geldiğince kendi enerjisini kendi üretmeli ki hem ucuza tedarik edebilsin hem de tedarik sorunu yaşamasın.
Türkiye’nin bulduğu 405 milyar metreküp doğal gaz rezervi 8-10 yıl yetecek düzeyde. Biz tamamen kendi ürettiğimiz enerjiyi kullanmayacağız. Doğal gaz tüketiminin 4’te 1’ini kendi üretimimizden sağlayacağız, 4’te 3’ünü İran, Azerbaycan gibi ülkelerden temin edeceğiz. Bunun bize avantajları olacak. Birincisi her türlü masaya daha güçlü oturacağız ve daha ucuza temin edeceğiz. Bu da vatandaşlara yansıyacak. Diğer taraftan da Türkiye’nin enerji maliyetini azaltacak ve finansal kırılganlığını da azaltacak."
"2023'TE DEVREYE GİRECEK"
Akdeniz Ülkeleri Enerji Şirketleri Birliği, Petrol ve Gaz Direktörü Sohbet Karbuz
Sakarya Doğalgaz sahasında daha önceden açıklanan 320 milyar metreküpün üzerine 85 milyar metreküp daha eklenerek, sahadaki gazın 405 milyar metreküp olduğunu duyduk. Devamında yeni bir teknik veri gelmedi. Sayın bakandan bu yönde bir açıklama bekliyorum. Türkiye Petrolleri’nin de sitesine baktım, orada da henüz teknik bir veri yok bulgular ve testler konusunda. Fakat sayın Cumhurbaşkanı faaliyet, sondajın artık tamamlandığını, Fatih Sondaj gemisinin bir ay sonra Türk Ali 1 adlı bir kuyuda sondaja devam edeceğini söyledi. Tespit kuyusu açmak yerine acaba yeni bir yapı mı denecek diye kafamda bir soru oluştu. Sahanın etrafında bir sürü küçük yapı olması çok normal, delta yapısından dolayı. Platform kurulacağı söylendi ama lokasyonu konusunda bir bilgi verilmedi. Kıyıya yakın mı olacak, saha civarında mı olacak açıklığa kavuşmadı. Ama nihayetinde önümüze 400 milyar metreküplük çok önemli bir rakam var. Bundan sonra önemli olan önümüzdeki alanlarda neler yapılacağı… Nasıl bir saha geliştirme senaryonu gelişitirileceğidir… Bunlar da açılacak tespit kuyularının sonucunda alınacak verilerle sağlanabilir. Yani saha ömrü ne kadar planlanıyor, yıllık üretim kaç milyar metreküp, kaç kuyudan gelecek gibi konularda şu an için bir şey söylemek erken. Tarih konusunda daha önce söylenen rakam değişmedi. 2023’te devreye gireceği söylendi. Bu belki bir çok kişiye kısa bir zaman gibi görünüyor ama bölgemizdeki üç tane devasa gaz sahasına bakın. İsrail’deki Tamar, Leviathan, Mısır’daki Zor sahası üç yıldan az bir zamanda üretime sokuldu. Mısır’daki saha keşiften 28 ay sonra üretime sokuldu.
TÜRKİYE'NİN TOPLAM İHTİYACINI 10 YIL KARŞILIYOR
MÜSİAD Maden ve Enerji Yönetimi Komitesi Başkanı CİHAD TERZİOĞLU:
Türkiye’nin aslında son 3 yıldır kendi filolarıyla yapmış olduğu çalışmaların bir meyvesiyle buluşmuş olduk bugün…
Ağustos ayındaki açıklanan 320 milyar metreküplük uluslararası literatüre göre dev saha anlamındaki keşfin yanına bugün sayın Cumhurbaşkanımızın da ifadesiyle 85 milyar metreküplük bir rezerve daha ilan edilmiş oldu. Ağustos ayındaki ilk katmandan bir katman daha aşağıya tabiri caizse bin metre daha aşağıya inmiştik ve 4500 metre seviyelerinde Türkiye 405 milyar metreküplük rezerve kavuşmuş oldu bu rezerv Türkiye’nin toplam doğalgaz ihtiyacının çok kaba bir hesapla yaklaşık 9-10 yıllık bir ihtiyacına tekâmül ediyor.
TÜRKİYE'NİN ELİNE BÜYÜK BİR KOZ GEÇTİ
Ekonomik değerini tekrar hesapladığımızda ise uluslararası piyasalara göre biz yılda yaklaşık 13-14 milyar dolar para ödüyoruz doğalgaz ithalatımıza 100 milyar doların üzerinde bir ekonomik değere eriştiğimize söyleyebiliriz. Tabi bu ekonomik değerin yanına en direk ekonomik etkileri olacaktır istihdam etkisi gibi nitelikli iş gücünün insan kıymetinin tersine beyin göçünün gerçekleşmesi gibi bu platformu hayata geçmesiyle böyle bir ekonomik etkisi olacaktır. Tabi son dönemlerde Türkiye’nin aslında uzun vadeli doğalgaz kontratlarının da 2021 yılı sonu itibariyle yaklaşık üçte birinin biteceğinin önümüzdeki 15 sene içerisinde ise diğer kontratların da çok rahat son bulacağını düşünürsek bu keşif Türkiye’nin elini güçlendiren pazarlıkta masada kendisini bir koz olarak pozitif etkileyeceğini söyleyebiliriz.
Bu gazın daha öncesinde Sayın Cumhurbaşkanımız 2023 yılına ticari olarak yetişebileceğini ilan etmişti. Doğu Akdeniz’deki Mısır ve İsrail’e sahalardaki gerçekleştirdiği aslında ticarileşme sürecinde baktığımız zaman uluslararası örneklerde net bir şekilde ifade ediyor ki Türkiye sahip olduğu kararlılıkla ve iradeyle 2023 yılında kendi hatlarını kullanabilir hale getirebilecektir. Bu keşifle birlikte ben aslında iki yeni açılım yapmak istiyorum. Bu açılımlardan bir tanesi Türkiye’yi bölgede hem yeni kontratlar anlamında hem de bir doğalgaz fiyat oluşumları havuzları olma anlamında elini güçlendirecektir. Bir diğer açılım ise Türkiye kendi insan kıymeti teknoloji bilgisi ve kendi filosuyla birlikte uluslararası diğer ülkelerin ihalelerine katılabilecek dolayısıyla o ülkelerin kıta sahanlıklarında petrol ile gaz araması yapabilecek ve oradan da gelir elde edebilecektir. Bugünlerde Somali’nin 7 ayrı blokta ihalesi vardır yarın belki başka ülkelerin olacaktır.
Türkiye artık uluslararası bu fırsatları da değerlendirebilir ülke pozisyonuna erişmiş olacaktır. Bir de unutmamak lazım ki bu sahanın yani Sakarya sahasının günlük üretim kapasitesi olacaktır bu kapasite belki Türkiye’nin yıllık ihtiyacının yüzde 20-25’ini karşılayacaktır. Ama bir fiyat maliyeti optimizasyonu yapıldığında Türkiye belki mevcut doğalgaz boru hatları ve enerji terminalleriyle çok daha uygun doğalgaz tedarik edebilirse Sakarya havzasında bulduğu doğalgazı belki uluslararası arenaya satabilecektir. Bu anlamda sahanın hemen komşuları Romanya, Bulgaristan gibi Doğu Avrupa ülkeleri yani gazın iyi müşterisi olan iyi pazarı olan ülkelerden talepte gelebilir. Dolayısıyla biz bu gelişmeyi tam anlamıyla bir paradigma değişikliği Türkiye için yeni açılan pencereyi yeni bir vizyon olarak değerlendirebiliriz. 83 milyonun ve gelecek nesillerin ekonomimiz için de pozisyon ve siyasi gücü itibariyle de olumlu etkileri olacağının kaanatindeyim.
AÇIKLANAN EN BÜYÜK 5 KEŞİFTEN BİRİ
Glocal Group Danışmanlık Kurucusu ve PETFORM Eski Genel Sekreteri Eser Özdil:
Türkiye arama üretim sektörü tarihinde gerçekleştirilen en büyük gaz keşfi. Tüm sektör çalışanlarını heyecanlandıran bu keşfin Türkiye Arama-Üretim sektörünün gelişimine de çok pozitif katkı sağlayacağına inanıyorum.
Açıklanan 405 milyar metreküp, yerinde gaz dediğimiz miktar. Bunun ne kadarlık miktarının üretilebileceğinin tespit edilmesi amacıyla önümüzdeki günlerde detaylı rezerv mühendisliği çalışmaları yapılacak. Ayrıca sayın bakanın da ifade ettiği gibi tespit kuyuları açılacak. Tüm bu teknik çalışmalardan sonra ne kadar yıllık üretim yapılabileceği hakkında daha net fikir sahibi olunacaktır.
Karadeniz’de bulunan gaz, bizim sektörde ‘giant’ dediğimiz dev gaz keşfi statüsündedir. 2020’de küresel ölçekte açıklanan en büyük 5 keşif arasında yer almaktadır. Bu açından bir başarı hikayesidir.
Daha önce Shell, BP, Chevron, Exxon, Petrobras gibi dünya devleri TPAO ile ortaklaşa Karadeniz’de arama faaliyetleri yürütmüşlerdi. Bunlar ve bunların dışındaki büyük şirketler Karadeniz’e tekrar ilgi gösterebilirler.
Türkiye’nin doğal gaz ihtiyacının yüzde 99’undan fazlasını ithal ettiğini düşündüğümüzde, keşfedilen her metreküp yerli doğal gaz büyük önem taşıyor. Yukarıda da ifade ettiğim gibi, şu an için yıllık üretim miktarının ne kadar olacağını henüz bilmiyoruz. Ancak, benzer küresel örneklerdeki gibi olacağını varsayarak yılda 15 milyar metreküp üretim söz konusu olabilir. Bu da yıllık doğal gaz ithalatımızın 3’te birini kapsar ve senelik olarak 3-3,5 milyar dolar kadar cari açığın önüne geçecektir. Sayın Cumhurbaşkanı son derece agrasif bir hedefle, sahanın üretime başlama tarihi olarak 2023’ü işaret etti. 2023’ün sonlarına doğru bir akış belki başlayabilir ancak plato seviyesi olarak adlandırdığımız nihai üretim miktarı için 2025 sonrasını beklememizin gerekeceğini düşünüyorum.
