Tarık DAĞLI'nın haberi..
Ermenistan'ın yenilgisiyle sonuçlanan ve 30 yıl sonra Azerbaycan topraklarına katılan 'Dağlık Karabağ', aşama aşama yaşanan süreçler ve Azerbaycan'ın havada ve karada başarılı operasyonları sayesinde çözümlendi.
2020 Dağlık Karabağ Savaşı olarak kayıtlara geçen son operasyon ise Tovuz Rayonu’ndaki çatışmaların yaklaşık bir hafta sürmesinin ardından adım adım gelişti. Tovuz sakinleşse de bölgedeki gerilim hiç düşmedi. Önce 23 Temmuz 2020'de Ermenistan, Rusya ile ortak hava savunma sistemi tatbikatları yaptı. Bir hafta sonra ise Azerbaycan 29 Temmuz'dan 10 Ağustos'a kadar, Türkiye'nin de katılımıyla bir dizi askerî tatbikat gerçekleştirdi. Eylül sonlarında Ermenistan, Rusya Federasyonu'nun güney topraklarında, Ermenistan'da ve ayrıca Abhazya ve Güney Osetya'da, her ikisi de Gürcistan'ın ulusal sınırları içinde tartışmalı olan ortak askerî tatbikatlara katıldı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 75. oturumunda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan ve Gürcistan'ın toprak bütünlüğünü destekleyen bir açıklama yaptı. 4 Eylül’de Ermenistan Başbakanı'nın eşi Anna Hakobyan’ın "Ermeni kadınları Azeri sivillere saldırmaya hazırladığını" öne süren görüntüler servis edildi. 19 Eylül’de ise Ermenistan'ın Karabağ'da, Azerbaycan'a karşı savaştırmak için Irak, Suriye ve Lübnan'dan savaşçı topladığı, PKK’nin Karabağ’a yerleştirildiği iddia edildi.
22 Eylül: Ermenistan güçleri, Karabağ'ın güneydoğu ve kuzey bölgelerinden Azerbaycan askeri noktalarına saldırılarda bulundu ve sıcak teması başlattı.
26 Eylül: Ermenistan’ın binlerce kişilik silahlı gönüllü ordusu kurduğunu belirten Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “İstihbarat bilgimiz var. Ciddi askeri hareketlilik yaşanıyor. Temas hattında yoğunlaşıyorlar, saldırırlarsa pişman olurlar” dedi.
27 Eylül: Ermenistan'ın sabah saatlerinde başlattığı yeni saldırı girişimleri içeren hamlesine Azerbaycan ordusu karşılık verdi. Azerbaycan’da sıkı yönetim ilan edildi ve savaş durumuna geçildi. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan silahlı kuvvetlerine karşı savaş faaliyetlerini ve sivil halkın güvenliğini sağlamak amacıyla cephe hattı boyunca karşı saldırı kararı alındığını duyurdu. Karabağ’da özgürlüğüne kavuşturulan ilk nokta Murovdağ zirvesi oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Ermenistan ve Azerbaycan'a, Dağlık Karabağ'da çıkan çatışmalara derhal son verme çağrısında bulundu. Benzer çağrılar Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Birliği, Almanya ve İran'dan da geldi.
28 Eylül: Dağlık Karabağ'ın sözde Cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan, "Karabağ'ın güneyindeki tüm pozisyonları kaybettik. Düzinelerce ölü var." Açıklamasını yaptı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, yaptığı açıklamada, Ermeni birliklere ait 22 tank, 15 OSA uçaksavar, 18 İHA, imha edilirken, Ermeni ordusunda görevli 550'den fazla askerin öldürüldüğünü duyurdu. 9 kritik nokta ele geçirildi.
29 Eylül: Ermeni ordusu sivil noktaları hedef alırken Azerbaycan ordusu 3. Martuni Motorlu Piyade Alayını yok etti. Ermenistan hükümeti, seferberlik için 18 yaşın üzerindeki tüm erkeklerin ülkeyi terk etmelerini yasakladı. Cepheyi terk edenlere ise vur emri verildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, '' Türkiye çatışmada taraf değil. Türkiye'nin bölgedeki rolü istikrar sağlanması için'' açıklamasında bulundu.
30 Eylül: Ermenistan'a ait 1 adet S-300 sistemi imha edilirken iki Su-25 savaş uçağı düşürüldü. Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Azerbaycan’ın kullandığı Türk yapımı SİHA’lar nedeniyle Türkiye’yi hedef aldı.
1 Ekim: Azerbaycan ordusu karşısında ağır kayıplar veren Ermenistan sivil hedeflere saldırmaya devam etti. Ermenistan’ın saldırılarında hayatını kaybeden sivil sayısı 16'ya, yaralı sayısı 55'e yükseldi. Azerbaycan ordusu ise Ermenistan ordusunun topçu bataryalarını imha etti.
2 Ekim: Cebrail-Fuzuli istikametinde Azerbaycan ordusu Ermenistan ordusunun direnişini kırarak geri çekilmeye zorladı ve ilerleme kaydetti. Murov Dağı yönünde de durum Azerbaycan ordusunun kontrolüne geçti. Ağdere ilinin Madagiz bölgesinde bazı stratejik tepeler işgalden kurtarıldı. Ermeni askerler birçok noktada cepheyi bırakarak kaçtı.
3 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Magadiz bölgesinin alındığını ve Azerbaycan bayrağının dikildiğini ve adının Sugovuşan olarak değiştirildiğini duyurdu. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, halka sesleniş konuşmasında çok fazla zayiatlarının olduğunu ifade etti.
4 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ulusa sesleniş konuşmasında Ermenistan'a ateşkes için 3 şart koştu. Aliyev, "Özür dileyecekler. Karabağ'ın Ermenistan'ın olmadığını açıklayacaklar. Çekilmek için net takvim açıklamalılar" ifadelerini kullandı. Azerbaycan ordusu Büyük Mercanlı, Maralyan ve Şeybey köylerinden sonra Karabağ bölgesinde kritik öneme sahip Cebrayıl kentini de işgalden kurtardı.
5 Ekim: Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan’ın artık cephedeki askerlerine ikmal yapamayacak duruma geldiği duyurdu. Operasyonun başladığı günden bu yana Cebrail ili ile Karahanbeyli, Aşağı Seyitahmetli, Mehdili, Aşağı Maralyan, Kuycak, KendHoradiz, Çakırlı, Büyük Mercanlı, Şeybey, Taliş, Karkulu, Şükürbeyli, Yukarı Maralyan, Cereken, Daşkesen, Horovlu, Dejan, Mahmutlu, Caferabat, Sugavuşan ve Papı köyleri olmak üzere toplam 22 yerleşim yeri işgalden kurtarıldı.
6 Ekim: Cepheden kaçan Ermenistan Ordusu, sivil yerleşim alanlarını vurmaya devam etti. Sivil şehit sayısı da 27'ye yükseldi. Azerbaycan ordusunun ilerleyişi ise devam etti.
7 Ekim: Bazı ülkelerin ve uluslararası medyanın Ermenistan'ın yanında yer aldığını belirten İlham Aliyev, "Başımızı eğmeyeceğiz" ifadelerini kullandı. Aliyev, Türk SİHA'larının ise kendilerine çok avantaj sağladığını söyledi.
8 Ekim: Trump ve Putin ile temas kurmaya çalışan Paşinyan’ın bu çabasının sonuç vermediği ortaya çıktı. Ermenistan’ın sivil noktalara saldırıları devam etti. Ulusal Güvenlik Servisi Başkanı Argişti Kryamyan görevden alındı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Yarbay Anar Eyvazov, Ermensitan’a ait 1. ve 7. Alayın imha edildiğini duyurdu.
9 Ekim: Cephe hattında şiddetli çatışmalar devam ederken, Paşinyan barış görüşmelerine hazır olduklarını söyledi. İşgalden kurtarılan Cebrail bölgesinin içinden görüntüler yayınlandı. Rusya’nın Moskova’da görüşme çağrısına iki taraf da olumlu yanıt verdi. Aliyev, Moskova görüşmelerinin ardından Ermenistan'ın Karabağ'dan çekilmemesi halinde pişman olacaklarını söyledi.
10 Ekim: Moskova’daki görüşmenin ardından ilk geçici ateşkes yapıldı. Ancak Ermenistan kısa süre içinde ateşkesi ihlal etti. Cebrail ve Hadrut’a saldıran Ermenistan askerleri pusuya düşürülüp imha edildi.
11 Ekim: Ateşkesi hiçe sayan Ermenistan, Bakü dahil 4 şehre yayılan balistik füze saldırısı düzenledi. Gence’nin büyük zarar gördüğü saldırılarda 10 sivil hayatını kaybetti. Azerbaycan Ordusu ise Dağlık Karabağ'ın sözde başkenti Hankendi'yi vurmaya başladı. Aliyev, saldırılar üzerine "Azerbaycan tarafı tüm bunlara layıkıyla cevap verecek" ifadesini kullandı.
12 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'la yapılacak görüşmelere Türkiye'nin de katılmasını istediklerini açıkladı. Goranboy, Terter ve Ağdam’ı vuran Ermenistan mevzileri imha edildi.
13 Ekim: Azerbaycan ordusu, Ermenistan ordusunun ateşkese rağmen gece boyunca düzenlediği saldırıları önledi. Ermenistan'a ait İHA'lar, topçu bataryaları vb. askeri mühimmatlar etkisiz hale getirilirken, çok sayıda Ermeni askeri de asker öldürüldü. Ermenistan'ın sivillere yönelik saldırıların da ise şu ana kadar 41 sivil şehit oldu.
14 Ekim: Ermenistan ordusunun, Azerbaycan’da sivillere ve sivil yerleşim yerlerine yönelik misket bombası ve fosfor gazı kullandığı tespit edildi. Fuzuli’ye saldıran Ermeni güçleri imha edilirken Ermeni komutan Ruben Sanamyan öldürüldü. Azerbaycan ordusu, 8 köyü daha Ermenistan'ın işgalinden kurtardı.
15 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev "Kahraman Azerbaycan ordusu Füzuli ilinin Arış, Cebrayıl ilinin Doşulu, Hocavend ilinin Edişe, Düdükçü, Edilli, Çiraguz köylerini işgalden kurtardı" açıklamasını yaptı.
16 Ekim: Aliyev yaptığı açıklamada “200 tank imha edildi 33 tank ele geçirildi. 35 OSA sistemi imha edildi. 200 adet S-300 imha edildi. TOR sistemleri ve 170 kargo arabası da vuruldu. 2 milyar dolarlık zararları var. Bu kadar parayı nereden buldular” açıklamasını yaptı.
17 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Twitter’da Füzuli bölgesinde Füzuli şehri dahil birçok yerleşim bölgesinin ele geçirildiğini söyledi. Ermenistan’ın sivil bölgelere yaptığı saldırılarda ise 13 sivilin hayatını kaybettiği 50'den fazla sivil yaralandı. Ermeniler Hankendi bölgesinden kaçarak şehri boşalttı.
18 Ekim: Tarihi Hudaferin Köprüsü'ne Azerbaycan bayrağı dikildi. Ermenistan’a ait mevzilerde son kuvvet olarak savaşan Ermenistan özel güçlerinin, Azerbaycan ordusunun karşısında siperlerden geri çekilmeye başladı. Bir Ermeni SU-25 savaş uçağı düşürüldü.
19 Ekim: Ermenistan sivil alanları bombalamasıyla 13 Azerbaycan vatandaşı hayataını kaybetti. İlham Aliyev ise 13 köyün daha kurtarıldığını aktardı. Ermenistan 5'inci Muhrip Alayı, tabur komutan yardımcısı Binbaşı Hayk Stepanyan ile beraber imha edildi. Öte yandan Paşinyan, Türkiye'ye yeni iftiralar atarak Dağlık Karabağ için bağımsızlık talep etti.
20 Ekim: İki ülke arasında ikinci kez insani ateşkes anlaşması yapıldı ancak saatler içinde Ermenistan ateşkesi ihlal etti. Azerbaycan ordusu ise Ağdere, Ağdam, Fuzuli, Hadrut, Cebrail, Gubadlı ve Zengilan yönlerinde direnmeye çalışan Ermenistan güçlerine karşı ilerlemesini sürdürdü. Fuzuli kentinde 27 yıl sonra ezan okundu.
21 Ekim: Azerbaycan ordusu Zengilan ilinin Mincivan kasabası ve 21 köyü daha işgalden kurtardı. Rusya bir kez daha devreye girerek iki ülkenin bakanlarını Moskova'da ağırladı. Ermenistan'a ait 556. Alay vurulurken bir tabur yok edildi. 18. Motorize Tümeni ise cepheden kaçtı.
22 Ekim: Azerbaycan ordusu, Fuzuli ilçesine bağlı Mollaveli, Yuxari Refiddinli ve Aşağı Refiddinli köylerini ve Cebrayil ilçesine bağlı Şirik, Şeyhlar, Mestelibeyli ve Derzili köylerini kurtardı. Ermenistan tarafından sivil bölgelere atılan 6 balistik füze havada imha edildi. Karabağ’ın İran sınırı da 27 yıl sonra tekrar tamamen Azerbaycan kontrolüne geçti.
23 Ekim: Azerbaycan milli kahramanı Albay Şükür Hemidov, Gubadlı cephesinde şehit düştü. Kritik noktadaki 20 köy ve bir kasabanın işgalden kurtulmasıyla Ermenistan güçlerinin güney cephe hattı tamamen çöktü.
24 Ekim: Aliyev Sadece Türkiye’den değil Rusya, Ukrayna, İran, Belarus ve İsrail’den silah aldıklarını duyurdu. Ermensitan’ın ise Rusya’da ücretsiz olarak silah aldığını söyleyen Aliyev “Tek gereken, Ermenistan'ın ateşe son vermesi. Bunun ardından diplomatlar devreye girecek” ifadelerini kullandı.
25 Ekim: Azerbaycan ordusu, Gubadlı kent merkezini Ermenistan'ın işgalinden kurtardı. ABD, Azerbaycan ile Ermenistan'ın 26 Ekim günü yerel saatle 08:00'de başlamak üzere insani ateşkes konusunda anlaşmaya vardığını açıkladı.
26 Ekim: İlham Aliyev açıklamalarda bulundu. Aliyev, Türk F-16'larının kullanıldığı yönündeki iddialara ilişkin, "Tatbikat için geldiler. Şu an kullanılmıyorlar. Eğer Azerbaycan'a dış müdahale olursa, Türk F-16'larını semada göreceksiniz." dedi.
27 Ekim: Nikol Paşinyan, ulusa sesleniş konuşmasında Türkiye'nin Ermenistan'a karşı tank, top, uçak ve helikopterler ile savaştığı yalanını söyledi. Ölüm kalım savaşında olduklarını söyleyen Paşinyan, geri kaçanları en ağır şekilde cezalandıracaklarını duyurdu.
28 Ekim: Azerbaycan Cumhuraşkanı İlham Aliyev, Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımla "Muzaffer Azerbaycan ordusu Zengilan ilinin Birinci Ağalı, İkinci Ağalı, Üçüncü Ağalı ve Zerneli; Füzuli ilinin Mandılı; Cebrail ilinin Kazanzemi, Hanağabulak, Çüllü, Kuşçular ve Karaağac; Kubadlı ilinin Gıyaslı, Edilce ve Gılıcan köylerini işgalden kurtardı" ifadelerine yer verdi.
29 Ekim: Azerbaycan yetkilileri Ermeni güçlerinin Hocavend, Füzuli ve Kubadlı eksenindeki saldırılarını geri püskürttüklerini belirtti. Ermeni Savunma Bakanlığı, Şuşa'nın birkaç kilometre güneyindeki Çanakçı'da çatışmaların yaşandığını bildirdi.[49][50] Daha sonra Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Hakari Vadisi'nde yeni ele geçirilen köylerden görüntüler yayımladı. Azerbaycan Ordusu'nun Kubadlı yönündeki mevzilerine hava saldırısı yapmaya çalışan Ermenistan Silahlı Kuvvetlerine ait iki Su-25 saldırı uçağı düşürüldü.
30 Ekim: Azerbaycan Cumhuraşkanı İlham Aliyev, Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımla "Muzaffer Azerbaycan ordusu Cebrail ilinin Hüdaverdili, Kurbantepe, Şahveledli ve Hubyarlı, Zengilan ilinin Aladin ve Vecneli, Kubatlı ilinin Kavdadık, Memer, Mollalı köylerini işgalden kurtardı." ifadelerine yer verdi.
31 Ekim: Rusya Dışişleri Bakanlığı, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın Rusya'dan tekrar yardım talep etmesine yanıt olarak, çatışmaların Ermenistan toprağında olmadığını hatırlattı. Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ'da 27 Eylül'de başladığı operasyonda, 4 kent merkezi, 3 kasaba ve 200 civarında köy ile bazı önemli tepeleri işgalden kurtardıklarını duyurdu.
1 Kasım: Azerbaycan Savunma Bakanlığı, çatışmaların başlamasından bu yana ilk kez savaş uçağı kullandıklarını açıkladı. Hava saldırıları Su-25 savaş uçaklarıyla düzenlendi.
2 Kasım: Azerbaycan Cumhuraşkanı İlham Aliyev, Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımla "Muzaffer Azerbaycan ordusu Cebrail ilinin Çaprand, Hacı İsaklı, ve Goşa Bulak, Zengilan ilinin Dere Giletağ ve Büyük Giletağ, Kubadlı ilinin Işıklı, Murathanlı ve Milanlı köylerini işgalden kurtardı" ifadelerine yer verdi
3 Kasım: Azerbaycan Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, çatışmaların, ağırlıklı olarak cephenin Ağdere, Hocavend, Zengilan ve Gubadlı yönlerinde devam ettiği belirtildi. Son 24 saatte cephenin farklı bölümlerinde Ermenistan ordusuna ait 4 "Grad" füze sistemi, 1 KUB uçaksavar sistemi, 9 farklı tipte top, 2 mühimmat dolu kamyonun imha edildiği, çok sayıda askeri personelin etkisiz hale getirildiği kaydedildi.
4 Kasım: Cebrail ilinin Mirek ve Kavdar, Zengilan ilinin Meşediismayıllı ve Şefibeyli, Kubatlı ilinin Başarat, Karakişiler ve Karacallı köyleri işgalden kurtarıldı.
5 Kasım: Ermenistan'ın, Azerbaycan yerleşim birimlerine top ve füzelerle düzenlediği saldırılarda yaralanan bir kişinin hayatını kaybetmesiyle sivil can kaybı sayısı 92'ye çıktı. İlham Aliyev, Azerbaycan ordusunun 7 köyü daha Ermenistan'ın işgalinden kurtardığını duyurdu.
6 Kasım: Azerbaycan Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, Terter ilinin işgal altındaki Göyark köyünde konuşlu Ermenistan ordusunun havan topu atış noktalarının vurulduğu bildirildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Müşaviri Hikmet Hacıyev, Ermenilerin işgal altında tuttukları Gubadlı ilinin Memer köyünün cami ve diğer dini yapılarını domuz ahırına dönüştürdüğünü duyurdu.
7 Kasım: Twitter hesabından açıklama yapan Aliyev, Azerbaycan ordusunun Dağlık Karabağ'da devam eden çatışmalarda Füzuli, Cebrail, Kubatlı, Zengilan, Hocalı ve Hocavend bölgelerinde 16 yerleşimin işgalden kurtardığını belirtti.
8 Kasım: Son 24 saatte ciddi darbe alan Ermenistan güçleri cephenin bazı bölgelerinde personel ve askeri teçhizat kaybederek geri çekilmek zorunda kaldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Dağlık Karabağ'ın sembol şehri Şuşa'nın işgalden kurtarıldığını duyurdu. Aliyev, "Şuşa'nın Azerbaycan tarihinde özel yeri var. Şuşa sadece Azerbaycan'ın değil tüm Kafkasya'nın incisidir. 28 yıl sonra Şuşa'da ezan sesi duyulacak." dedi.
9 Kasım: Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev “Eğer herhangi bir ülke Azerbaycan'ı tehdit ederse ülkeme Türk askerini davet edeceğim” açıklamasını yaptı. Aliyev, 48 köy, 1 kasaba, 8 stratejik öneme sahip noktanın Ermenistan işgalinden kurtarıldığını duyurdu.
10 Kasım: Ermenistan yenilgiyi kabul etti. Dağlık Karabağ'da savaş sona erdi, ateşkes imzalandı. Putin, taraflar arasında ateşkes imzalandığını duyurdu. Aliyev anlaşmayı doğruladı, Dağlık Karabağ'ın belli bölgesine Rus askeri konuşlandırıldı. Ermenistan önümüzdeki günlerde birçok bölgeyi daha boşaltacağı belirtildi. Anlaşma üzerine Ermeniler, Paşinyan’ın ofisini bastı.
