Önce son 3 haftada yaşananları kısaca özetleyelim:
20 Ocak 2020 – Musk, Bitcoin'le ilgili övgü dolu tweet'ler atmaya başladı. Tesla'nın bilançosunu dolardan Bitcoin'e çevirme önerisine "Bu kadar büyük alımlar mümkün mü ki?" yanıtını verdi.
29 Ocak 2020 – Musk, Twitter hesabındaki biyografi kısmını "#bitcoin" şeklinde güncelleyip, "Bu kaçınılmazdı" mesajını paylaşarak kriptoparanın bir anda yüzde 20 değer kazanmasını sağladı.
8 Şubat 2021 – Tesla'nın 1,5 milyar dolar değerinde Bitcoin alımı yaptığı duyuruldu. Bitcoin fiyatları 44.200 dolar seviyesini gördü.
8 Şubat 2021 – Musk Twitter’da, Dogecoin'e "halkın kriptosu" adını taktı, "Dünyada geleceğin para birimi Dogecoin mi olacak?" diye anket açtı ve para biriminin değerinde yüzde 900'lük bir artış yarattı.
10 Şubat 2021 – Bebek oğlunun videosu eşliğinde "X için biraz Dogecoin satın aldığını böylece ufaklığın fiyatı önemsemeyen yatırımcılardan biri olabileceğini" duyurdu.
15 Şubat 2021 – "Büyük Dogecoin sahipleri ellerindeki paranın çoğunu satarlarsa, buna tam destek veririm. Bence tek gerçek sorun aşırı yoğunlaşma. Hesaplarını boşaltırlarsa onlara gerçek para ödeyeceğim" tweet’leriyle, ibrenin tersine dönmesine neden oldu. Dogecoin büyük değer kaybı yaşadı.
KURALSIZ PİYASADA SPEKÜLASYON YAPIYOR
Bunları alt alta koyunca Musk’ın kripto para piyasalarıyla ilgili paylaşımlarını zararsız kişisel tweet’ler olarak düşünmek zorlaşıyor. Peki bunun altında ne yatıyor? Analistler iki kelimeyle özetliyor: Manipülasyon ve spekülasyon.
Kamuoyunun "Doktor Kıyamet" ya da "Kriz Kahini" olarak tanıdığı ekonomist Nouriel Roubini'ye göre, Musk'ın özellikle kendi şirketi yatırım yapmadan önce fiyatı etkileyecek yorumlarda bulunması bir piyasa manipülasyonu ve soruşturulması gerek. Roubini, "Önce Bitcoin hakkında kişisel bir görüş bildiriyorsun, fiyatı şişiriyorsun, sonra da Tesla'nın yatırım yaptığını açıklıyorsun. Bu hem sorumsuzluk hem de piyasa manipülasyonu. Yetkililerin piyasalar üzerinde etkili olan ve varlıkların fiyatlarını manipüle eden kişileri denetlemesi gerekiyor. Bu aynı zamanda bir suç" şeklinde sert konuştu.Bitcoin yatırımlarıyla tanınan risk sermayedarı Nic Carter da Musk'ın caps'lere konu olan Dogecoin aşkının "rahatsızlık verici" olduğunu ve "spekülasyon aracı" olarak kullanıldığını söyledi. Galaxy Digital CEO'su Mike Novogratz ise Musk'ın paylaşımlarını 2018'deki bir başka vukuatına benzetti.
O tarihte Musk, Tesla'nın hisse başına 420 dolardan halka açılacağı yönünde gerçekleşmeyen tweet’ler atmıştı. Kişi ve kurumları yanlış yönlendirdiği gerekçesiyle hakkında açılan dava sonucu varılan anlaşma kapsamında 40 milyon dolar para cezası ödeyip Tesla Yönetim Kurulu Başkanlığı'ndan çekilmek zorunda kalmıştı.
Türkiye'de kripto paralar konusundaki uzmanlığıyla tanınan Öğretim Üyesi İsmail Hakkı Polat da Musk’ın yaptığının geleneksel piyasalar bağlamında normal olmadığını düşünenlerden ancak burada altını çizdiği önemli bir nokta var: “Kripto para piyasaları düzenlenmesi olmayan bir piyasa, bu sebeple spekülasyon ve manipülasyon serbest. Kuralları olmayan bir piyasada spekülasyonun ve manipülasyonun da sınırı belli değil. Ama geleneksel piyasalara bakarak yaptığının daha çok spekülasyon olduğunu iddia edebiliriz.”Roubini’nin yorumlarını da sorduğumuz Polat, “Kripto para piyasalarına ilişkin finans ve sermaye piyasaları bir düzenleme yapmadı ve kripto paraları tanımlamadı. Bir finansal araç tanımlaması yapmadığı için soruşturma da olamaz. Musk’ın hareketleri mutlaka yetkili kuruluş tarafından izlenecek. Bunun sonucunda alınması gereken aksiyon ve tedbir kesinlikle kripto piyasalarını düzenlemek olmalı” dedi.
MUSK’IN SIRRI NE?
Peki Musk’ın neden her yaptığı büyük dalgalanmalara yol açıyor. ABD’li analistler bunu Musk’ın “dikkat ekonomisi”nin üstadı haline gelmiş olmasıyla açıklıyor. Polat da benzer görüşte. “Musk’ın zaten ikonik bir imajı ve insanların dikkatini bir yöne toplama konusunda yeterince donanımı var. Bir şey söyleyince insanlar elbette dönüp bir bakıyor” diyen Polat bunun nedenlerini de şöyle açıkladı: “Tesla ABD’nin en büyük 10 firması arasında, Musk da ABD’nin en zenginlerinden biri. Yaptığı işler hep yeni nesle hitap ediyor ve onları etkiliyor. Kriptoparalar da yeni gelişen finansın bir sembolü.”
Kendi tekellerini oluşturmuş geleneksel piyasaların aksine kripto piyasalarının lidersiz ve merkezsiz bir yapıya sahip olduğunu Musk’ın da bu yapıdan faydalanarak kendisine yeni bir başarı hikayesi yazmaya çalıştığını da vurgulayan Polat, “Elon Musk bu piyasalardaki eksik lideri tamamlıyor. Orada insanların bir kahramana ihtiyacı var. Bitcoin’in yaratıcısı olan Satoshi Nakamoto yerine kanlı canlı bir lider arayışına geçildi. Musk, ‘Dogecoin’ gibi donatılamayacak para birimlerini spekülatif biçimde yükseltmeye çalışırsa bir süre sonra etkisini kaybedecektir. Kripto paraların geçmişi hep spekülatif liderlerle doluydu. Bu sebeple Musk, işi daha sağlam temellere oturtmalı” diye konuştu.
NEDEN ŞİMDİ?
Elon Musk'ın bunları neden yaptığı kadar neden şimdi yaptığı da merak ediliyor. Dış basındaki yorumlara bakılırsa Musk'ın zamanlaması gerçekten de biraz manidar.
Örneğin Tesla'nın Bitcoin'e 1,5 milyar dolar yatırdığı açıklandığı sırada Çinli yetkililer de bambaşka bir açıklama yapmakla meşguldü. Çin Devlet Piyasa Düzenleme Kurumu'ndan yapılan açıklamada, ülkedeki beş ayrı merciinin Tesla araçlarının kalitesi ve güvenlik sorunları üzerine bir soruşturma başlattığı duyuruldu.
Açıklamada Çin yetkililerinin tüketicilerden gelen aşırı hızlanma, pil yangınları ve kablosuz güncellemelerle ilgili şikayetleri üzerine başlatılan soruşturmanın ayrıntılarına yer verildi. Ancak yatırım haberinin bir anda patlaması, normal koşullarda Tesla hisselerinin değerine büyük zarar verecek olan soruşturma haberinin bir anda gündemin alt sıralarına kaymasına neden oldu. Ünlü yatırımcı Michael Burry bir tweet atarak, Tesla'nın Bitcoin alımını yatırımcıların dikkatini Çin haberinden başka bir yere çekmek için gerçekleştirdiğini bile iddia etti. (Bu tweet daha sonra silindi.)
Bir diğer iddia da Musk'ın yakın zamanda kendi kripto parasını piyasaya süreceğine dair. Şimdiden "Eloncoin" adıyla manşetleri süslemeye başlayan bu para birimi gerçek bir proje mi yoksa Musk'ın Twitter şakalarından biri daha mı şu an kesin değil. Ancak son Dogecoin tweet'leri üzerine gelen bir yorumda bu konu ortaya atılınca "Sadece gerekirse bunu yaparım" diyen Musk'a destek de geldi "Marscoin" gibi isim önerileri de.
Analistler, Musk'ın tweet'inde söylediği şey olmaz da Dogecoin yatırımcıları ellerindeki ürünü satmazsa Eloncoin'in piyasaya çıkabileceğini söylüyor. Bunun için sosyal ve finansal güce sahip olan Musk, her an bir bombayla daha gündeme gelebilir.
