ABD Başkanı Donald Trump ile birlikte alt üst olan Amerikan siyasetinin temel dayanaklarından biri daha yıkılabilir. Brezilya ve Güney Kore gibi, yenilgiye uğramış başkanların rakipleri iktidarı ele geçirdiğinde düzenli olarak hapse atıldığı demokrasiler gibi Amerikan demokrasisi de Trump’la bir ilk gerçekleştirip eski başkanı hapse gönderebilir. Siyasi tarihi boyunca Nixon ve mağlup olan hiçbir başkanın iktidardaki eylemlerinden dolayı takip edilmediği ve hapse atılmadığı ABD’de, Kongre Binası’na yapılan baskın, ABD tarihinde yazılı olmayan ancak nezaket çerçevesinde uygulanan eski başkana yönelik dokunulmazlık uygulamalarını ters yüz edebilir.
"KULLANMAM" DEMİŞTİ
Bütün ihtimalleri değerlendiren Trump’un “Başkanın Kendini Affetme” hakkını kullanmak için hareket geçtiği bildirildi. 2018’de Rusya ile ilgili suçlamalarda bu hakkı kullanma ihtimali sorulduğunda "Yanlış bir şey yapmadığım hâlde bunu neden yapayım?" diye cevap veren Başkan Trump’ın görevdeki son günlerinde bu konuda çalıştığı öne sürüldü. NY Times, hiçbir başkan daha önce kendini affetme girişiminde bulunmadığından böyle bir hareketin mahkemelerde sonuçlanacağının net olmadığını dile getirdi. Başkanlık affının yalnızca federal suçlar için geçerli olduğunu ve eyalet düzeyinde herhangi bir potansiyel suçlamadan korumadığı biliniyor. Ancak gazete, Trump'ın bu imkânı kullanmak için danışmanlarından görüş istediğini kendini affetmenin yanı sıra en büyük çocukları ve damadı Jared Kushner ile avukat Rudy Giuliani için önleyici afları da düşündüğünü iddia etti.
BİR İHTİMAL DAHA VAR
Trump’ın önünde bir ihtimal daha var. Kendisini affetmeye çalışmak yerine görev süresinin bitimi öncesinde istifa ederek af yetkisini Başkan Yardımcısı Mike Pence'e devredebilir. Ancak olur mu? Bu net değil. Çünkü Pence’e yönelik suçlamaları bu ihtimali oldukça zayıflattı. Ancak yine de geçmişte Gerald Ford'un Richard Nixon'ı bu şekilde affetmiş olması, söz konusu eyleme hem yasal hem de tarihî bir emsal teşkil ediyor. 1974'te Watergate skandalı sonrası Nixon istifa edince yardımcılıktan başkanlığa yükselen Ford, Nixon hakkında af kararı çıkararak selefini adaleti engelleme suçlamalarından hapse girmekten kurtarmıştı.
İBRET OLSUN
Trump, hem 20 Ocak'tan önce başkanlığını sona erdirebilecek yasal yaptırımların önünü açtı hem de görevden ayrıldıktan sonra kendisine yöneltilmesi muhtemel suçlara yenilerini eklemiş oldu. Beş kişinin öldüğü olaylardan 24 saat sonra video mesaj yayınlayan Trump "sorunsuz, düzenli ve kesintisiz bir güç geçişi" taahhüdünde bulunsa da hem partisinin hem de rakiplerinin öfkesinden kurtulamadı. Başkanlığı süresinde iş adamı olma özelliğinden kaynaklanan alışkanlıklarını siyasi hayatına yansıtan ve son olarak taraftarlarını “seçimde hile yapıldı, pes etmeyeceğim” diyerek Kongre Binası’nı işgale yönlendirmekle suçlanan Trump, şimdi ABD Anayasası'nın 25. Maddesi ile karşı karşıya. Demokrat liderler ve hatta bazı Cumhuriyetçiler bu maddenin uygulanmasını istiyor. Biden'in göreve başlamasına iki haftadan daha kısa bir süre kala Trump'ın görevden alınması, zaten gergin olan ülkede daha da ideolojik bölünmeye sebep olabilir. Ancak en azından Trump’ın eyleminin Amerikan demokrasisine vurulan bir darbe olduğunu savunanlar, ibret olması bakımından 25. Madde’nin uygulanmasını talep ediyor.
NIXON GİBİ OLABİLİR
ABD Başkanı Donald Trump hakkında görevdeyken herhangi bir dava açılmadı. Ancak, görevden ayrıldıktan sonra 9 eyalette 15 ayrı suçtan mahkemeye taşınmayı bekleyen dosya olduğu tahmin ediliyor. Biden ve destekçileri, Trump'ın görev süresi dolduğunda, gelecekteki başkanlar için örnek olması bakımından bir kınama ve uyarı olarak suçlanması gerektiği sonucuna varabilir. İkinci ihtimal de Trump soruşturmaları suçlamalarla sonuçlanırsa, Biden yönetimi Ford-Nixon düzenlemesinin emsaline uygun olarak af çıkarabilir. Bu, affedilen tek başkan olarak meşhur Nixon'un yanına adını ekleyerek Trump'ı yeterince rencide etmiş olacak. İronik bir şekilde, Trump'ın geleceği acımasızca eleştirdiği rakibinin elinde.
