Bundan bir asır önce dünya, tıpkı bugünkü koronavirüs pandemisi gibi hızla yayılan ve dünyanın her yerine ulaşan ve yaklaşık 50 milyon insanın ölümüne neden olan İspanyol gribi ile karşı karşıya kaldı.
1918 yılında ortaya çıkan İspanyol gribi, ABD'e en az 600 bin kişinin ölümüne neden oldu.
Sadece Ekim 1918'de 200 bin insan pandemi nedeniyle hayatını kaybetti.
Bu, ABD tarihinin en kanlı ayı olacaktı.
Hastalığın yayılmasını durdurmak ve enfeksiyon sayısını azaltmak ümidiyle, çeşitli Amerikan eyaletlerinde okullar, üniversiteler, halka açık yüzme havuzları, sinema salonları, tiyatrolar ve parklar, kapatmaya kadar uzanan katı önlemler almaya başladı.
Sokaklarda tükürmeyi önlemek için yasalar çıkarıldı.
Vatandaşların yanlarında mendil taşımaları ve halka açık yerlerde tıbbi maske takmalarını zorunlu kılındı.
Sokakta yere tükürmek de yasaklandı.
"VATANİ SORUMLULUK"
O dönemin kaynaklarına göre tıbbi maske takmayla ilgili yasalar daha çok ülkenin batı eyaletlerinde ortaya çıktı ve San Francisco, Denver ve Seattle başta olmak üzere herkes tarafından olumlu karşılandı. Çoğu kişi bunu "vatani bir sorumluluk" olarak gördü.
Yasalara uymalarına rağmen, Amerikan vatandaşlarının büyük bir kısmı tıbbi maske takmayı kötü bir şey olarak görüyordu.
Maske takmayı reddeden çoğu kişi, yüze takılan maskelerin rahatsızlık verdiğine yönelik şikayette bulunuyordu.
Bazı kesimler de maske takmanın salgını önlemede başarısız olduğu görüşündeydi. Çünkü yeni vakalar ortaya çıkmaya devam etti ve ekonomide önemli sarsıntılar yaşandı.
San Francisco'da, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, bazıları tıbbi maske üretimi ve takılmasına karşı bir dernek kurdu.
Bu arada, şu anda kullanılan N95 türü maskeler o dönemde yoktu.
Doktorlar ve çoğu insan, bilim camiasının aksine gazlı bezden tıbbi maskeler takmak zorunda kaldı. Birçok kişi, bu maskelerin çok sayıda deliği olduğunu ve virüsün geçişinin kolay olduğu ihtimalinden bahsediyordu.
SİGARA İÇMEK İÇİN MASKEDE DELİK AÇIYORLARDI
Ayrıca bu maskeler yanlış takıldığında işe yaramıyordu.
Arizona'nın Phoenix şehrinde birçok kişi sigara içmek için bu maskelere ağız hizasında bir delik açıyordu.
Öte yandan Kızıl Haç gönüllüleri, vatandaşlara bedava maske dağıtma kampanyaları başlatmıştı.
Bununla birlikte medya da evde kendileri üretmeleri için Amerikalılara nasıl maske yapılacağına yönelik çeşitli makaleler yayınlıyordu.
Buna karşılık, birçok kişi maske takmayı reddetti ve bu konudaki memnuniyetsizliğini dile getirdi.
Örneğin dükkân sahipleri bu nedenle müşteri sayısının azalmasından bahsederken, bazıları tıbbi maskeleri bir zulüm aracı olarak nitelendiriyordu.
MASKE KARŞITLARINA PARA VE HAPİS CEZASI
Maskeyi "özgürlüklerini kısıtlayan boğucu bir şey" olarak görüyorlardı.
Maske karşıtlarının sayısındaki artış göz önüne alındığında, bazı eyaletler halka açık yerlerde maske takmayı zorunlu kılan yasalar çıkardı ve bunu ihlal eden herkes ya para cezası ya da hapis cezası ile cezalandırıldı.
Bazı yetkililer, yasalara göre yemin eden ve tıbbi maskesiz dolaşan kişilerin isimlerinin bulunduğu duvar posterleri basmaya da başvurdu.
ABD Eğitim Bakanlığı, maske düzenlemelerini yasaklayan eyaletlerde soruşturma başlattı
Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte, maske karşıtlarının sayısında artış yaşandı.
Başlangıçta çoğunluk, Avrupa kıtasında savaşmak üzere gönderilen askerlere enfeksiyon bulaştırmamak için bu maskeleri taktı ve bunu vatanseverlik görevi olarak gördü.
DOKTORLAR BİLE MASKEYE KARŞI ÇIKTI
San Francisco'da ise yasalar Ekim-Kasım 1918'de olumlu karşılandı.
Ancak dünya savaşını sona erdiren ateşkes anlaşmasının imzalanması ve İspanyol gribinin yeni bir dalgayla geri dönmesiyle, doktorlar da dahil olmak üzere birçok kişi tıbbi maske takma yasalarının yeniden uygulanmasına karşı çıktı.
Bu konuda dernekler bile kuruldu.
Salgının sona ermesiyle, çoğu Amerikalı kağıt mendil kullanma alışkanlığını sürdürdü.
Öte yandan tıbbi maske takma geleneği de ortadan kalktı.
Çağdaş tarihçilerin çoğu, İspanyol gribinin patlak vermesini engellemede tıbbi maske takmanın fizibilitesi konusunda hemfikir değiller ve bunun karşılığında, erken önleyici tedbirler alan devletlerin diğerlerine göre daha düşük enfeksiyon oranları kaydettiğini vurguluyorlar.
ABD, KOVİD-19 KAYNAKLI VAKA VE ÖLÜMLERDE ZİRVEDE
ABD'de bugüne kadar 40 milyona yakın Covid-19 vakası görülürken, salgın sebebiyle 650 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. ABD, Koronavirüs kaynaklı vaka ve ölümlerde dünyada birinci sırada bulunuyor. Ülkedeki yaklaşık 330 milyon nüfusun yüzde 52'si en az 2 doz aşı yaptırmış durumda.
