Bazı tarihi kayıtlarda M.Ö. 7. yüzyılda yaşadığı öne sürülen Saka Türklerinden Alp Er Tunga, efsanelere konu olmuş bir Türk Hakanı.
Hakkındaki iddialara göre; İran'ın ve Azerbaycan'ın bir bölümünü kapsayan bir "Turan İmparatorluğu" kurmuş.
Adı hem Divan-ı Lügat-it Türk'te hem de Kutadgu Bilig'de geçen Türk Hakanı için İranlı şair Firdevsi, Şehname adlı eserinde "Afrasiyab" yani "İran'ın baş düşmanı" ifadesini kullanmış.
Selçuklu Türklerinin atası kabul edilen ve Türkmenistan'daki Merv şehrini kurduğu ifade edilen Alp Er Tunga'nın mezarı, tarihçiler tarafından hep bu şehirde arandı.
"BUHARA'DA BULUNDU" İDDİASI
Özbekistan'ın Buhara kentinde araştırmalar yapan Gazi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Necati Demir, Alp Er Tunga'nın mezarını bulduğunu iddia etti.
Twitter'dan açıklama yapan Demir, "Türk dünyasına saygı ile duyurumuzdur. Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga'nın mezarı Buhara'da tarafımca bulunmuştur. Ayrıntılı bilgiler önümüzdeki günlerde. Türk dünyasına selam olsun" ifadelerini kullandı.
Türk dünyasına saygı ile duyurumuzdur... Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga'nın mezarı Buhara'da tarafımca bulunmuştur. Ayrıntılı bilgiler önümüzdeki günlerde... Türk dünyasına selam olsun... pic.twitter.com/uSV6gEDx8G
— Prof.Dr Necati Demir (@NDemir95521687) October 1, 2021
"DETAYLARI SONRA AÇIKLAYACAĞIM" DEMİŞTİ
Mezarın detayları hakkında bilgi vermeyen Demir, Hürriyet gazetesinden Musa Kesler'e yaptığı açıklamada, "Eski Arap ve Fars kaynaklarında Alp Er Tunga'nın mezarının Buhara'da olduğu geçiyordu. Bölgedeki tarihçi ve araştırmacılardan da destek aldım. Detaylarını önümüzdeki günlerde açıklayacağım" demişti.
TARİHÇİ DEMİR DETAYLARI AÇIKLADI
Demir, Alp Er Tunga hakkında bugüne kadar dikkatli ve detaylı bir çalışma yapılmadığını ve Türk tarihinde çok önemli bir noktada olduğunu söyledi. Demir, konuyla ilgili yaklaşık 25 yıldır veri topladığını ve büyük bir arşivinin oluştuğunu belirterek, 3 ayrı Alp Er Tunga destanının 3 nüshasını bulduğunu ve üzerinde çalıştığını söyledi.
"DOSYA, ÖZBEKİSTAN CUMHURBAŞKANI'NIN ÖNÜNDE"
Topladığı veriler ışığında Özbekistan'a alan araştırmasına gittiğini ifade eden Demir, "Buharalı bir yazarımız var. Narşahi adında bir yazar. 942'de bir kitap yazar. Buhara şehrini Alp Er Tunga'nın kurduğunu, Alp Er Tunga'nın bu kentten yaşayıp öldüğünü ve mezarının yine Buhara'da olduğundan bahseder. Kaynaklar da mezarının orada olduğundan bahseder. Eldeki kaynakların bazıları, mezarın aslında direkt nerede olduğunu söylüyor. Güvenlik açısından bunu söyleyemiyorum ama ben çok da sıkıntı çekmeden gidip mezarın yerini bulabildim. Bir kümbet bu. İskitler, Sakalar döneminde mezarlar kümbet şeklinde yapılıyordu. Kümbet şeklinde mezar, şehrin hemen kenarında yerini alıyor" dedi.
Herkesin kendisinden mezarın yerini açıklamasını beklediğini belirten Demir, "Mezarın yerini açıklamak güvenlik sebebiyle mümkün değil. Elimdeki verilerin tamamını Özbekistan devletine aktardım. Özbekistan Cumhurbaşkanı'nın önünde dosya. Daha önce erken açıkladığım mezarlarda güvenlik sorunları çıktı. Özbekistan devletinin vereceği talimatla ya da yönlendirmesiyle yerini açıklayacağız. Bununla birlikte hedefim, oraya çok büyük bir türbe veya müze mezar yaptırmak" ifadelerini kullandı.
"DAHA ÖNCE İNSANLARIN İLGİSİNİ ÇEKMEMİŞ"
Demir, İskitler dönemi mezarlarının üzerinde hiçbir şey yazmadığını, bu nedenle Alp Er Tunga'nınkisinde de olmadığını söyledi. Alp Er Tunga'ya ait olduğu düşünülen kümbetin daha önce ne olduğu düşünüldüğünün sorulması üzerine Demir, "O bölgede yüzlerce, binlerce kümbet var. İnsanların çok da ilgisini çekmemiş" cevabını verdi. Demir, mezarın yerini nasıl bulduğunun sorulması üzerine, "Arap ve Fars kaynaklarında bir evliyanın mezarından bahsediliyor, evliyanın mezarına yakın bir yerde olduğundan bahsediliyor. Elimde önceden haritaları hazırlamıştım, evliyanın mezarını belirledim. Evliyanın yerinden hareketle buldum" dedi.
TARİHÇİLER TEMKİNLİ
Bugüne kadar Alp Er Tunga'nın nerede ve ne zaman yaşadığına dair kesin bir bulgu bulunmuyor.
O yüzden tarihçiler, Hürriyet'e verdikleri demeçte, Demir'in açıklamalarına temkinli yaklaştı.
"Alp Er Tunga efsanevi bir kişilik. Gerçekten yaşayıp yaşamadığı bile henüz somut verilerle tespit edilebilmiş değil" diyen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, "Dolayısıyla Alp Er Tunga'nın mezarının bulunabileceğini de düşünmüyorum. Bu konuda temkinli olmak gerekir" ifadelerini kullandı.
"HOCANIN DETYALARI AÇIKLAMASINI BEKLEMEK LAZIM"
Doç. Dr. Murat Özkan, "Alp Er Tunga'nın yaşadığına inanılan döneme kadar somut unsurlara ulaşmak çok zor. Bu nedenle Alp Er Tunga'nın mezarının bulunduğuna dair araştırmanın kaynaklarına ve bulgulara bakmak lazım. Bu iddiaları ortaya atan hocamızın ilerleyen günlerde açıklayacağı verilere göre bir değerlendirme yapmak daha mantıklı olacaktır" derken, Doç. Dr. Murat Öztürk ise, "Alp Er Tunga'nın yaşadığı veya gerçek bir kişi olup olmadığı belli değil. Ayrıca yaşadığı kesin olan birçok hükümdarın mezar yeri bile henüz tespit edilememiştir. Her şeyden önce Alp Er Tunga'nın ne zaman ve nerede yaşadığının tartışmaya yer bırakmayacak şekilde ispat edilmesi gerekir. Sonra o mezarın ona ait olduğuna dair de somut bulgular olması gerekir. O kadar eski devirler için ve de böylesi efsane olarak ön plana çıkmış ve gerçekliği kesin olmayan biriyle ilgili mezar yeri konusunda net görüş ortaya konması çok zordur" diye konuştu.
