SON DAKİKA HABERİ:
-
Hamas (Muhammed Nezzal): Plan açıklandığından beri Filistinli gruplar, bağımsız şahsiyetler ve arabulucularla görüşmeler yürütüldü; hareket konuyu ciddiyetle değerlendiriyor ve nihai tutumda Filistin halkının çıkarlarını gözetecek. Zaman baskısı kabul edilmedi. Al Jazeera
-
Beyaz Saray / Trump yönetimi: Plan, taraflar kabul ederse savaşın derhal sona ereceğini; İsrail’in kademeli çekilme ve tüm esirlerin iadesi gibi başlıklar içeriyor. Trump, Hamas’a kısa süre içinde yanıt verilmesini beklediğini belirtti. PBS+1
-
Rusya (Putin): Putin, plan “iki devletli çözüme hizmet edecekse” desteklenebileceğini, planın “tünelin ucunda bir ışık” olabileceğini belirtti. Anadolu Ajansı
Planın en kritik maddeleri (kısa)
(White House / yayımlanan metin özetine göre) Ateşkes, esir değişimi, Gazze’nin yeniden inşası ve teknokrat bir geçiş yönetimi, Hamas’ın yönetimde yer almaması, uluslararası/regionel bir istikrar gücü konuşlandırılması, günde binlerce yardım kamyonu erişimi gibi maddeler bulunuyor. Plan aynı zamanda Filistin için bir “güvenilir yol” olarak gelecekte devlet kurulmasına koşullar hazırlanabileceğini öne sürüyor. PBS+1
Sahada son durum: Sumud Filosu ve gözaltılar
Küresel Sumud Flotillasına yönelik deniz müdahalesi sonucu çoğu aktivist Aşdod Limanı’na götürüldü; yüzlerce aktivistin gözaltına alındığı, aralarında milletvekilleri ve tanınmış aktivistlerin bulunduğu bildirildi. Organizatörler aktivistlerin insanî yardım götürmeye çalıştığını, İsrail’in müdahalesinin ise uluslararası hukuk açısından tartışmalı olduğunu belirtiyor. Bu operasyon dünya genelinde protestoları tetikledi.
Uluslararası tepkiler — İlk yansımalar
-
Bölgesel arabulucular (Katar, Mısır): Planın iletildiği ve Hamas’la temaslarda aracı oldukları bildirildi; hem Doha hem Kahire sahadaki istikrarın korunmasını vurguluyor. (Yayımlanan bilgilere göre plan aracılar vasıtasıyla taraflara iletildi.)
-
Avrupa / BM / İnsan hakları örgütleri: Planın esir-iade ve yardım başlıklarını olumlu karşılama eğiliminde olmakla birlikte, “Hamas’ın dışlanması, uygulama mekanizmalarının denetlenmesi ve hak temelli yeniden inşa” gibi konularda ciddi soru işaretleri bulunuyor. (Çok sayıda uluslararası medya ve insan hakları raporu benzer endişeleri öne çıkardı.)
-
Moskova: Putin’in açıklaması, planın iki devletli çözüme katkı vermesi koşuluna bağlanarak destek ihtimalinin açık bırakıldığı bir değerlendirme biçiminde geldi.
Analiz — Neler belirleyici olacak?
-
Hamas’ın resmi yanıtı: Kabul, reddetme ya da süre/koşul talepleri; Nezzal’ın verdiği mesaj “ciddiyetle inceliyoruz” yönde — bu, doğrudan müzakereye açık ancak koşullara bağlı bir tutum sinyali.
-
Saha gücü ve güvenlik garantileri: Planın uygulanması için öngörülen uluslararası istikrar gücünün kimler tarafından nasıl konuşlandırılacağı ve güvenlik garantilerinin nasıl tesis edileceği en kritik teknik konulardan biri.
-
Esir değişimi ve zamanlama: Esirlerin iadesiyle ilgili mekanizma çalışmazsa ya da gecikirse çatışmanın yeniden tırmanma riski devam eder.
-
Sivil/toplumsal tepkiler: Sumud Filosu gibi eylemler ile bölgesel halk hareketleri planın uygulanmasını ya destekleyebilir ya da zorluk çıkarabilir; uluslararası kamuoyunun tepkisi uygulama alanını etkileyecek.
Ne beklemeli?
-
Önümüzdeki 48–96 saat içinde Hamas’tan daha somut ve resmi bir cevap gelmesi bekleniyor; bu cevap planın kaderini belirlemede kilit rol oynayacak. (Hükümetler arası arabuluculuk yoğun şekilde sürüyor.)
Hamas'ın planı ciddi biçimde değerlendirdiğini ve yakında yanıt vereceğini belirten Nezzal, nihai tutum olarak Filistin halkının en yüksek çıkarlarını ve Filistin davasının stratejik sabitelerini dikkate alacaklarını vurguladı.
'YA TAMAMEN KABUL YA DA TAMAMEN RET GİBİ BİR YAKLAŞIMI KABUL ETMİYORUZ'
'Bizden ya tamamen kabul ya da tamamen ret gibi bir yaklaşımı kabul etmiyoruz. Zaman baskısı ve tehditlerle hareket etmiyoruz.' diyen Nezzal, Hamas'ın Filistin halkının çıkarlarını gözeten ve tüm siyasi dengeleri dikkate alan yaklaşım sergilediğini vurguladı.
'ANLAŞMALARA VARMAK KONUSUNDA CİDDİYİZ'
Nezzal, hareketin dost Arap ve İslam ülkeleriyle sürekli ve hassas temas halinde olduğunu belirterek, 'Son 28 saat içinde uzmanlarımız, gece gündüz çalışarak arabulucular ve dost ülkelerle iletişimlerini sürdürdü. Biz, gerçekten anlaşmalara varmak konusunda ciddiyiz.' dedi.
Planla ilgili ciddiyetlerinin zaman baskısından değil Gazze'de iki yıldır süren toplu katliamı durdurma isteğinden kaynaklandığını dile getiren Nezzal, 'Bu katliamın üçüncü yılına girmesini istemiyoruz. Bizim için zaman, kandır. Bu nedenle halkımızın maruz kaldığı toplu katliamı durdurmak için çabalıyoruz.' ifadelerini kullandı.
NE OLMUŞTU?
Beyaz Saray, 29 Eylül'de ABD Başkanı Trump'ın 20 maddeden oluşan 'Gazze Çatışmasını Sonlandıracak Kapsamlı Planı' adlı önerisini açıklamıştı.
Trump, Beyaz Saray'da kabul ettiği İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği ortak basın toplantısında, planın taraflarca kabul edilmesi halinde 'savaşın' derhal sona ereceğini, İsrail'in Gazze'den kademeli geri çekileceğini, Gazze'de Hamas'ın rolünün olmadığı yeni sürecin başlayacağını ve tüm esirlerin serbest kalacağını söylemişti.
Netanyahu da planın 'savaş hedeflerini gerçekleştirdiğini' belirterek, destek açıklaması yapmıştı.
Katar ve Mısır, Trump'ın Gazze planını Hamas'a iletmişti.
