Dış ticarette korumacılıkla başlayan, pandemi ve Rusya – Ukrayna savaşıyla yükselmeye devam eden enflasyona karşı alınan faiz artırma yoluyla ivmelenen sıkılaşma tedbirleriyle birlikte, küresel ekonomide durgunluk çanları çalıyor. CitiGroup ve Fitch Ratings başta birçok finansal kurum, dünyanın durgunluğa girme ihtimalinin arttığını belirtiyor.
Enflasyon, sıkılaşma ve pandemi vakalarıyla birlikte ülke ekonomilerinde yaşanan durgunluk başta petrol, çelik, bakır, çinko, kalay ve alüminyum olmak üzere emtia fiyatlarını sert düşürdü. Küresel piyasalar resesyon moduna geçti.
Batı Teksas (WTI) petrolü 103, brent petrol 108 doların altını gördü. Çelik ve bakır fiyatları son yılların en yüksek gerilemesini gerçekleştirdi.
Petrol fiyatlarında resesyon baskısı
Fed Başkanı Powell'dan resesyon ve petrol açıklaması
Ekonomistler de, sıkılaşan finansal şartlar, savaş ve zayıflayan büyümelerle küresel makro ekonomik görünümün yılın başından bu yana kötüleştiğini, enflasyon, faiz artışları ve stagflasyonun sektörleri zayıflattığını bildiriyor.
Resesyonda enflasyonların daha fazla yükseleceğini, dezenflasyon sürecinin ekonomilere büyük maliyetler yükleyebileceği raporlanırken küresel ekonominin bu yıl yüzde 3’ün altında büyüyeceğini belirten ekonomistler, üretimlerin düşmesiyle yeni bir işsizlik dalgasının başlayabileceği yolunda yorumlar yapıyorlar.
PETROL, ÇELİK VE BAKIRDA SERT DÜŞÜŞ
Global durgunluk endişesiyle ilk tepki enerji ve metal piyasalarından geldi. Brent petrol yüzde 6 düşüşle 107 dolar seviyesine gerilerken ABD petrolü Batı Teksas (WTI) petrolü 102 dolara kadar düştü. Analistler Brent petrolün 110 doların altına indikten sonra düşüş trendine girdiğini ve 90 dolarlı rakamların kısa zamanda görüleceğini yorumladılar.
Küresel arzdaki daralma beklentileri ve resesyon korkuları çelik ve bakır fiyatlarında da inişlere sebep oldu. Çin’de çelik fiyatlarında 16 haftanın en düşük seviyesi kaydedildi. Dalian Emtia Borsası’nda 2022 Eylül vadeli demir cevheri 1 Mart’tan yüzde 5 düşüşle bu yana 107 dolardan işlem gördü.
Singapur Borsası’nda 2022 Temmuz kontratı, yüzde 4,7'ye varan bir düşüşle 109,50 dolar/tona geriledi. Demir cevheri, Singapur'daki 2022 kazanımlarını tamamen sildi. Şangay Vadeli İşlemler Borsası’nda inşaat demiri yüzde 1,3 ve sıcak haddelenmiş rulo yüzde 1,1 düştü.
Analistler, piyasaların Çin'in sıfır Kovid politikası yürürlükteyken talep büyümesinin gerçekleşmeyebileceğinden özellikle endişeli olduklarını belirterek, aynı zamanda Çin çelik sektöründeki mevcut arz fazlasına dikkat çektiler.
Resesyon korkusundan bakır da nasibini aldı. Londra’da bakır fiyatları, doların güçlenmesi ve artan tedarik endişelerinin metale talebi etkileyeceği baskısıyla yüzde 1’den fazla düştü ve son 14 ayın dibini gördü. Londra Metal Borsası’nda üç ay vadeli bakır yüzde 1,2 düşüşle 8.885 dolar/tona geriledi. Şangay’da 2022 Temmuz vadeli bakır yüzde 0,4 düşerek 10.121 dolardan pazar buldu.
METAL PİYASASI DUBAİ’YE KAYIYOR
Emtia piyasasında fiyatlar keskin düşüş yaşarken İsviçre emtia satıcıları ve Rus üretici firmaları Avrupa Birliği’nin Rusya’ya uyguladığı ekonomik ambargo sebebiyle ticaret işlemlerini Dubai’ye kaydırdı. Bundan böyle Rus emtialarıyla iş yapan yatırımcılar işlerini Dubai’den yürütecek. Rusya’ya uygulanan yaptırımlardan dolayı yatırımcıların işlerini Dubai’nin yanında diğer uluslararası merkezlere taşımaları dikkat çekiyor.
Emtia ticaretinin engellenemeyeceğini belirten yatırımcılar bundan sonra Ortadoğu ve Asya bölgelerinin Avrupa’nın emtia merkezlerinden daha öne çıkacağını ve önem kazanacağını söylediler.
Diğer taraftan küresel resesyon endişelerini raporlayan finansal kuruluşlar giderek artıyor. ABD Başkanı Joe Biden ve Hazine Bakanı Janet Yellen ülkesinde ve dünyada resesyonun olmayacağına dair yorumlar yapsalar da Wall Street finansal kurumları resesyon beklentilerini yükseltiyor.
Resesyon beklentisini paylaşan kurumlardan biri ABD’li CitiGroup oldu. Küresel ekonominin bu yıl yüzde 3’ün altında büyümesini bekleyen banka ekonomistleri, durgunluk uyarısının yanında işsizlik sorununu da gündeme taşıdılar. Ekonomistler özellikle emtia fiyatlarında geri çekilmeyi; parasal sıkılaşma yani faiz artırma döngüsünün hızlanacağına ve resesyon beklentilerinin yayılacağına yönelik trendin sürmesine bağladılar.
MAKRO EKONOMİLER KÖTÜLEŞİYOR
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings de enflasyona karşı uygulanan sıkılaşma politikaları sebebiyle küresel makro ekonomik görünümün yılın başından bu yana ciddi şekilde bozulduğunu açıklıyor. Fitch analistlerinin yayınladığı raporda enflasyon, faiz artışları ve stagflasyonun sektör görünümlerini zayıflattığı aktarıldı. Fitch raporunda sıkılaşan finansal koşulların, zayıflayan büyümenin, Rusya-Ukrayna savaşının ve tedarik zincirinde devam eden kesintilerin birden çok sektörü etkilediği ifade ediliyor.
Fitch raporunda hızlı faiz artırmalardan kaynaklanan ekonomik kırılganlıkların GSYH büyümelerini aşağı çektiğini, bu durumun küresel ekonomideki büyümenin yüzde 3’ün altında olacağı kaydediliyor.
Raporda Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) para politikasını gündeme taşıyan Fitch Ratings, bankanın yüksek borçlu Euro Bölgesi üyelerine yardımcı olmak için geliştireceği yeni aracın mali riskleri azaltabileceğini, politika seçeneklerinin hala önemli olduğunu belirtiyor.
Fitch ayrıca, desteğin bu ülkelerin kredi itibarını destekleyeceğine işaret etti, ancak borçların istikrarı ve azaltılması konusundaki ilerlemenin ülkelerin kredi değerlendirmesi için önemli olmaya devam edeceğini aktarıyor.
Diğer taraftan ECB analistlerine göre, Avrupa ekonomisi üzerinde çalışmalarda bulunan uzmanlar Avrupa’da 1970’lerdekine benzeyen bir stagflasyon gerçekleşmesini beklemiyor. ECB raporunda Rusya-Ukrayna savaşı dolayısıyla enflasyon beklentilerinin yükseldiğine dikkat çekilirken, bunların yanında ekonomik aktivitenin gelecek yıl artacağına ve 2023 yılının ikinci yarısında enflasyonun yüzde 2'nin altına gerileyeceğine vurgu yapılıyor.
ENFLASYON TEHDİDİ SÜRÜYOR
Diğer taraftan küresel ekonomi resesyona giderken ülkelerde enflasyonlar da son yılların zirvelerini zorluyor. İngiltere’de Mayıs ayı enflasyonu yıllık yüzde 9,1 ile 40 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Nisan ayında yüzde 2,5 kaydedilen aylık TÜFE artışı Mayıs’ta yüzde 0,7 olarak gerçekleşti. Her iki enflasyon verisi de ekonomistlerin beklentilerinin paralelinde geldi.
İngiltere Merkez Bankası (BOE) Ekim ayında enflasyonun yüzde 11’in üzerine çıkacağını öngörürken birçok finans kuruluşu da BOE’ye paralel enflasyonda artışların devam edeceğini raporluyor. Ekonomistlere göre, aylık enflasyon geçen aylara göre daha düşük gerçekleşirken rakamlar yine de İngiltere’nin karşı karşıya olduğu enflasyon sorununu gözler önüne seriyor.
ABD Merkez Bankası (FED) Richmond Başkanı Thomas Barkin, enflasyonun ekonomiye daha fazla zarar vermeden faiz oranlarını hızlı artırması gerektiğini savunuyor. Barkin, enflasyonun yüksek, yaygın ve kalıcı olduğu bir durum arz ettiğini, buna karşılık faizlerin normal seviyenin altında olduğunu ileri sürüyor. Barkin, hızlı faiz artırma yapılmadığı takdirde FED’in mevcut durumu daha da sıkılaştırıcı bölgeye taşımak zorunda kalabileceği uyarısı yapıyor.
