1. Esir Maddesi Nedir? (Klasik Fizik Anlayışı)

19. yüzyıl sonlarına kadar fizikçiler, ışığın bir dalga olduğunu biliyorlardı.
Dalga varsa, bir “ortam”da yayılması gerekir diye düşündüler.
Ses dalgası havada, su dalgası suda yayılır; öyleyse ışık da bir ortamda yayılmalıydı.
Bu ortama “Esir (Ether)” dediler:

Her yere nüfuz eden,
Kütlesiz ama titreşim taşıyan,
Mükemmel geçirgen bir madde olarak tasavvur edildi.

Ancak Michelson-Morley deneyi (1887) ışığın hızının her yönde aynı olduğunu gösterince, bu “Esir”in fizikî bir varlığı olmadığı sonucuna varıldı.
Sonra Einstein’ın özel görelilik teorisi (1905) geldi ve dedi ki:

> Işık için “Esir”e gerek yok; uzay-zamanın kendisi bu görevi görüyor.

Böylece modern bilimde esir fikri terk edildi.

---
2. Modern Fizikte Yeni Yaklaşımlar

Fakat ilginçtir: 20. yüzyılın sonlarından itibaren kuantum alan teorisi, “Esir” kavramına farklı bir kapıdan yeniden yaklaştı.

Bugün fizikçiler diyor ki:

> “Boş uzay yoktur. Görünmeyen, enerjiden oluşan bir kuantum alanı vardır.”

Yani vakum bile enerjiyle doludur.
Her yerde titreşen bu “alanlar”, atomların ve parçacıkların temelidir.
İsim değişti ama mana değişmedi:
Eskinin “Esir maddesi” yerini “kuantum alanı”na veya “vakum enerjisine” bıraktı.

Bu bakımdan Bediüzzaman’ın ‘Esir maddesi’ ifadesi, dönemin bilimsel terimidir ama işaret ettiği mana bugünkü kuantum alan kavramına oldukça yakındır.

---
3. Risale-i Nur’daki Esir Maddesi

Üstad, “Esir” kelimesini birçok yerde “madde-i latife” olarak anar.
Mesela Sözler’de ve Şualar’da şöyle der:

> “Madde-i Esiriye, sair maddeler gibi Cenab-ı Hakk’ın emrine musahhar bir maddedir.”

Yani: Görünmeyen, latif bir varlık tabakası,
Melekût âlemiyle madde âlemi arasında bir vasıta,
Emir ve kudret tecellilerinin bir taşıyıcısıdır.

Bediüzzaman’ın nazarında “Esir”, manevî ve fizikî âlemler arasında köprü gibidir.
Bu yüzden ona sadece fizikî bir madde gibi değil, emrî bir varlık, “madde-i nuraniye” olarak bakar.

---
4. Esir Maddesi ve Tevhid
Üstad’ın bir başka bakışında Esir;

> “Kudretin en hızlı, en yaygın tecelli ettiği sahadır.”

Yani Allah’ın “Kün fe yekûn” (Ol der, olur) emrinin âlemdeki süratli tecelli sahnesidir.
Bu cihetle Esir, bir “vasıta-yı kudret”tir;
modern fizik terimiyle, “kuantum alanları” bu vazifeyi icra eder gibi duruyor.

5. Sonuç (Özetle)

Perspektif : Esir Maddesinin Anlamı

Klasik fizik Işığın yayıldığı varsayılan ortam (artık terk edilmiş).
Kuantum fiziği Boşluğun enerjiden dolu hâli; görünmeyen alanlar aslında görünmeyen madde ve enerji ile doludur (alem-i gayb).. yani alem-i gayb ve alem-i şehadet (görünen evren) aslında iç içedir ve birbirine çok yakındır...
Risale-i Nur'da Latif, nuranî, kudretin tecelli vasıtası olan madde-i esiriye, Tevhidî bakış ile Kudret-i İlahiye’nin kâinatta anında işleyişine bir perde ve ortamdır...

---
Esir, Nur ve Ruh arasındaki ilişkiyi de sonra inceleyecegiz inşallah...

Dr. Ali Kemal Pekkendir